BỐN ĐẠI GIA GIÀU NỨT TIẾNG VÙNG ĐẤT SÀI GÒN XƯA
Câu nói dân gian “Nhất Sỹ, Nhì Phương, Tam Xường, Tứ Hỏa” không chỉ phản ánh sự giàu có hiển hách của bốn đại thương gia nổi tiếng ở Sài Gòn – Chợ Lớn cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, mà còn là bản phác thảo sinh động về tầng lớp đại phú hộ đầu tiên của miền Nam trong giai đoạn chuyển mình từ phong kiến sang thuộc địa.
![]()
1. Nhất Sỹ – Lê Phát Đạt (1841? – 1900)
- Tên thật: Lê Phát Đạt
- Danh xưng: Huyện Sỹ (vì từng giữ chức Huyện ở Nam Kỳ)
- Quê quán: Gò Công (nay thuộc Tiền Giang)
- Gia đình: Là ông ngoại của Nam Phương hoàng hậu – vợ vua Bảo Đại
- Giáo dục: Được các giáo sĩ Pháp đưa sang học ở Penang, Malaysia, theo học chương trình đào tạo linh mục
- Nghề nghiệp: Địa chủ, đầu tư nông nghiệp
- Con đường làm giàu:
- Sau khi về nước, ông dùng tiền tiết kiệm từ khi du học để mua đất canh tác lúa.
- Nhờ liên tiếp được mùa, ông dần mua lại đất đai khắp các vùng Tân An, Đức Hòa, Gò Công.

- Tài sản nổi bật:
- Sở hữu hàng ngàn mẫu ruộng trải dài từ miền Tây tới biên giới Campuchia.
- Xây dựng Nhà thờ Huyện Sỹ, một trong những nhà thờ cổ kính bậc nhất TP.HCM hiện nay.
- Tính cách: Sống khiêm tốn, không tiêu xài hoang phí.
- Gia sản: Khổng lồ đến mức được cho là giàu hơn cả vua Bảo Đại, sở hữu hàng chục ngàn hecta ruộng trải dài từ Gò Công đến sát biên giới Campuchia.
- Lĩnh vực: Chủ yếu là địa chủ – nông nghiệp, sở hữu ruộng lúa "cò bay mỏi cánh".
- Tài sản tiêu biểu: Đã hiến 1/7 gia sản để xây dựng nhà thờ Huyện Sỹ – một trong những nhà thờ lớn nhất Sài Gòn thời đó.
- Điểm đặc biệt: Ông là ông ngoại của Nam Phương Hoàng hậu, gắn tên mình vào hoàng tộc nhà Nguyễn.

2. Nhì Phương – Đỗ Hữu Phương (1841 – 1914)
- Tên thật: Đỗ Hữu Phương
- Gia đình: Con trai của Bá Hộ Khiêm – một trong những đại địa chủ đầu tiên của Nam Kỳ
- Quê quán: Gốc Hoa (sinh ra tại Sài Gòn)
- Giáo dục: Theo học hệ thống giáo dục Pháp tại Sài Gòn
- Sự nghiệp: Quan chức và địa chủ
- Con đường thăng tiến:
- Năm 1861, trở thành cộng sự của người Pháp, từ đó bước vào hàng ngũ quan lại bản xứ.
- Giữ nhiều chức vụ trong bộ máy cai trị thuộc địa như Hộ trưởng, sau này là chánh tổng.

- Tài sản:
- Sở hữu ruộng đất lớn và hàng trăm căn nhà cho thuê tại vùng Bắc Sài Gòn.
- Có đội chuyên đếm tiền riêng, phòng cất trữ tài sản được canh phòng nghiêm ngặt.
- Tính cách: Cẩn trọng, thâm trầm, có tài ngoại giao, rất giỏi tính toán.
- Gia sản: Thừa hưởng tài sản kếch xù từ cha là Bá Hộ Khiêm, có hàng trăm căn nhà mặt tiền, ruộng đất bạt ngàn phía Bắc Sài Gòn.
- Lĩnh vực: Địa chủ, bất động sản, và làm quan trong hệ thống chính quyền Pháp.
- Giai thoại: Có cả đội chuyên đếm tiền đặt trong một căn phòng riêng, đếm cả đời không hết.
- Điểm đặc biệt: Giao thiệp rộng, khôn khéo trong chính trị, từng là cộng sự của Pháp thời kỳ đầu đô hộ.

3. Tam Xường – Lý Tường Quan (Phước Trai) (1842 – 1896)
- Tên thật: Lý Tường Quan (tự là Phước Trai)
- Danh xưng: Bá hộ Xường
- Gốc gác: Người Hoa sống tại Chợ Lớn
- Giáo dục: Học rộng, biết nhiều ngoại ngữ (Pháp, Hoa, Việt), tinh thông văn hóa Đông – Tây
- Khởi nghiệp: Từng làm công chức trong chính quyền Pháp, sau bỏ chức làm doanh nhân
- Kinh doanh:
- Mở rộng buôn bán thực phẩm, thịt cá, lương thực cho cả Sài Gòn – miền Tây
- Sau đó chuyển sang đầu tư bất động sản tại Chợ Lớn, Gia Định

- Tài sản:
- Gần nửa vùng Chợ Lớn là bất động sản của ông
- Tạo dựng thương hiệu mạnh đến mức người dân miền Tây đều tiêu dùng hàng từ công ty ông.
- Tính cách: Khéo léo, sắc sảo, giỏi ngoại giao và kinh doanh.
- Gia sản: Được mệnh danh là “ông trùm nhu yếu phẩm miền Tây”, sở hữu gần nửa bất động sản Chợ Lớn, lan sang Gia Định.
- Lĩnh vực: Kinh doanh thịt cá, thực phẩm, xuất khẩu, và đầu tư bất động sản.
- Tài sản tiêu biểu: Biệt thự, hệ thống nhà cho thuê, và nhiều công trình kiến trúc mang phong cách Hoa đặc trưng.
- Điểm đặc biệt: Tài trí, biết nhiều ngoại ngữ, từng làm công chức Pháp rồi bỏ quan ra làm thương nhân.
![]()
4. Tứ Hỏa – Hứa Bổn Hỏa (1845 – 1901)
- Tên thật: Hứa Bổn Hỏa (tên Hoa: Hué Bon Hoa)
- Tên gọi dân gian: Chú Hỏa
- Gốc gác: Người Hoa gốc Triều Châu (Trung Quốc), di cư sang Sài Gòn
- Khởi nghiệp: Có nhiều truyền thuyết, nhưng đa số ghi nhận ông là người từng làm nghề thu mua phế liệu, sau đó thành công nhờ đầu tư đất đai
- Chiến lược làm giàu:
- Nhạy bén với quy hoạch đô thị, ông đã san lấp các ao hồ quanh Bến Thành và xây dựng hàng chục nghìn căn nhà.
- Nắm giữ phần lớn đất vàng Sài Gòn, đặc biệt là các khu trung tâm.

- Tài sản:
- Sở hữu hơn 30.000 căn nhà, chiếm khoảng 40% bất động sản Sài Gòn thời đó.
- Biệt thự của ông nay là Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM.
- Từ thiện:
- Đóng góp xây dựng nhiều công trình công cộng: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Nguyễn Trãi, Trường Minh Đức...
- Tính cách: Nhân hậu, kín tiếng, sống vì cộng đồng.
- Gia sản: Sở hữu hơn 40% bất động sản Sài Gòn, với khoảng 30.000 căn nhà mặt phố – con số khổng lồ ngay cả với tiêu chuẩn hiện nay.
- Lĩnh vực: Bất động sản, xây dựng, cho thuê nhà, và từ thiện.
- Tài sản tiêu biểu: Biệt thự hiện là Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, cùng nhiều bệnh viện, trường học do ông tài trợ xây dựng.
- Điểm đặc biệt: Từng khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng, tiếng là đi lượm ve chai nhưng thật ra là doanh nhân siêu nhạy bén.

✅ Tổng kết: Họ giàu đến mức nào?
|
Tên gọi |
Tài sản tiêu biểu |
Lĩnh vực chính |
Đặc điểm nổi bật |
|---|---|---|---|
|
Nhất Sỹ |
Ruộng đất miền Tây, Nhà thờ Huyện Sỹ |
Địa chủ |
Giàu hơn vua, ông ngoại Nam Phương hoàng hậu |
|
Nhì Phương |
Hàng trăm căn nhà, đội đếm tiền |
Bất động sản + Quan trường |
Kết hợp buôn – quan, thừa kế tài sản khổng lồ |
|
Tam Xường |
Gần nửa Chợ Lớn, thương hiệu thực phẩm lớn |
Kinh doanh – bất động sản |
Giao thương rộng, dân miền Tây dùng hàng ông |
|
Tứ Hỏa |
30.000 căn nhà, nhiều công trình công cộng |
Bất động sản, từ thiện |
Tâm sáng, để lại nhiều công trình phúc lợi |
Nếu bốn vị này sống thời hiện đại, có thể so sánh như các tỷ phú đô la, và chắc chắn đều có tên trong danh sách Forbes Vietnam – nhưng đặc biệt ở chỗ, họ vừa làm giàu, vừa xây dựng di sản để lại cho xã hội.

New Day Tourism hân hạnh đồng hành cùng bạn trong mọi hành trình trải nghiệm khắp năm châu. Đừng bỏ lỡ cơ hội trải nghiệm chuyến đi đáng nhớ này !
Xem ngay chi tiết tour du lịch trong và ngoài nước: Tại đây
📍 Trụ sở chính: 129 Bàu Cát 4, P14, Q. Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh
📞 Điện thoại: 028.3849 03 79 - 0931. 20 10 39
📠 Hotline : 0913.337 787
📩 E-mail: newdaysgtourism@gmail.com
🌐 Website: www.newdaytourism.com.vn

